26 Listopada 2025 roku w Krakowie odbyło się 4 Zebranie Plenarne w kadencji 2023-2027 Komitetu Inżynierii Materiałowej i Metalurgii PAN, po raz pierwszy wspólnie z Komitetem Mechaniki PAN. W zebraniu uczestniczyło 20 z 38 wybranych członków Komitetu. Zebranie zostało zorganizowane w Narodowym Centrum Promieniowania Synchrotronowego SOLARIS przy Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie.
Na wstępie Przewodniczący Komitetu Mechaniki Prof. dr hab. inż. Błażej Skoczeń oraz Przewodniczący Komitetu Inżynierii Materiałowej i Metalurgii Prof. dr hab. inż. Paweł Zięba, wspólnie otworzyli Zebranie, stwierdzając jego prawomocność a następnie prof. Błażej Skoczeń przedstawił następujący porządek obrad:
- Otwarcie obrad i powitanie członków obydwu Komitetów Naukowych PAN
- Przyjęcie porządku obrad
- Informacja nt. Narodowego Centrum Promieniowania Synchrotronowego Solaris, Dyrektor NCPS
- Zwiedzanie NCPS Solaris
- Wykład dr. Witolda Ogiermana, laureata Nagrody Naukowej KM PAN, wręczenie dyplomu
- Wykład dr. hab. Macieja Szczerby, prof. IMIM PAN, „Przemiana martenzytyczna w stopach Heuslera Ni-Mn-Ga wykazujących efekt pamięci kształtu”
- Wykład prof. dr. hab. Stanisława Stupkiewicza, IPPT PAN, „Modelowanie ewolucji mikrostruktury w stopach z pamięcią kształtu (i nie tylko)”
- Prezentacja prof. dr. hab. Pawła Zięby, IMIM PAN, „Skuteczność pozyskiwania projektów z NCN przez badaczy z obszaru nauk inżynieryjno – technicznych na przykładzie konkursów Sonata Bis” – dyskusja
- Badania materiałów w NCPS Solaris: koncepcja nowego detektora dla mechaniki i inżynierii materiałowej
- Sprawy wniesione
- Zamknięcie posiedzenia
Prof. dr hab. inż. Błażej Skoczeń, powitał Członków obydwu Komitetów, a następnie oddał głos panu dr hab. Jakubowi Szlachetko, prof. UJ – Dyrektorowi NCPS. W ramach prezentacji zostały przedstawione informacje dotyczące głównych obszarów badawczych oraz zasad funkcjonowania Centrum Solaris. W trakcie prezentacji pojawiły się pytania oraz miała miejsce dyskusja dotycząca zakresu możliwej współpracy w obszarze badań i charakterystyki materiałów, a także możliwości technicznych dostępu do zasobów technicznych Centrum.
Kolejnym punktem programu było oprowadzenie po części badawczej Centrum, z omówieniem, konstrukcji i modułów synchrotronu oraz charakterystyki promieniowania i aparatury funkcjonującej w węzłach urządzenia.
Kolejny punkt obrad dotyczył wyróżnienia pracy naukowej przez Komitet Mechaniki. Prof. Błażej Skoczeń w obecności Członków PAN pani prof. Natalii Sobczak oraz Dziekana Wydziału IV PAN, prof. Tomasza Kapitaniaka wręczył Nagrodę Naukową Komitetu Mechaniki PAN im prof. Michała Życzkowskiego panu dr inż. Witoldowi Ogierman. Następnie Laureat zaprezentował wyniki nagrodzonej pracy pt.: „Zastosowanie dwuetapowej homogenizacji łączącej cechy metody Mori–Tanaki oraz homogenizacji numerycznej w analizie materiałów kompozytowych”.
Następnie, dr hab. inż. Maciej Szczerba, prof. IMIM PAN, wygłosił referat na temat: „Przemiana martenzytyczna w stopach Heuslera Ni-Mn-Ga wykazujących efekt pamięci kształtu”. Drugi referat pt.: „Modelowanie ewolucji mikrostruktury w stopach z pamięcią kształtu (i nie tylko)” został przedstawiony przez prof. dr hab. inż. Stanisława Stupkiewicza z IPPT PAN. Oba wystąpienia spotkały się z dużym zainteresowaniem i wywołały ożywioną dyskusję.
W kolejnym punkcie obrad, głos zabrał Prof. Paweł Zięba, Przewodniczący KIMIM PAN. W ramach wystąpienia została przedstawiona charakterystyka skuteczności pozyskanych projektów w ramach programu Sonata Bis w aspekcie reprezentowanych dyscyplin naukowych przez beneficjentów. Wnioski z zaprezentowanego zestawienia jednoznacznie wskazują na dominację przedstawicieli nauk ścisłych i podstawowych w pozyskiwaniu środków na realizację badań ze szkodą dla dyscypliny inżynieria materiałowa. Wątek ten posłużył do przybliżenia charakterystyki skuteczności pozyskiwania projektów w NCN przez naukowców reprezentujących dyscyplinę inżynieria mechaniczna. Wnioski z analizy danych wskazują na znaczące deficyty w skuteczności, co przekłada się na ograniczenie perspektyw rozwojowych w obu dyscyplinach.
Kolejny punkt programu Zebrania stanowiło zaprezentowanie przez dr Tomasza Kołodzieja, pracown ika NCPS możliwości technicznych linii XAS-XRD planowanej do zbudowania w NCPS SOLARIS. Konstrukcja front-endu tej linii bazuje na magnesie dipolowym sekcji BM03, której realizacja jest zaplanowana na 2026 rok. Podkreślono, iż dla sekcji optycznej NCPS Solaris pozyskało już dwa lustra rentgenowskie. Linia ta jest niezbędna do wygenerowania wiązki fotonów o rozmiarach mikrometrycznych, która wymaga wyposażenia w detektor dostosowany do badań w obszarze zarówno mechaniki jak i inżynierii materiałowej.
Ostatnim punktem Zebrania było omówienie spraw wniesionych przez Członków obu Komitetów, w którym kontynuowano dyskusję dotyczącą konieczności zmobilizowania naukowców w aktywnym kreowaniu zakresu oddziaływania dyscyplin w wymiarze polityki krajowej i europejskiej. W tym miejscu prof. Natalia Sobczak zwróciła uwagę na brak reprezentacji środowisk technicznych w gremiach kształtujących zarówno politykę naukową jak i kreowanie nowych strategicznych dla państwa programów.
W związku z wyczerpaniem tematów, zamknięto wspólne posiedzenie Komitetu Mechaniki oraz Komitetu Inżynierii Materiałowej i Metalurgii PAN.
